Kesaksamaan Gender dalam Islam oleh Farhan Iqbal,

 Kesaksamaan Gender dalam Islam

oleh Farhan Iqbal, Mubaligh, Jamaat Muslim Ahmadiyah Kanada

Terjemahan: Musa Bin Masran

Dalam perbualan kesaksamaan gender sering disindir bahawa dalam Islam tidak ada persamaan gender.

Inti dari ajaran Islam ialah sebagai lelaki, kita dilatih oleh alam semula jadi dan disahkan oleh reka bentuk ilahi dan secara sejarah sepanjang zaman untuk melakukan tiga perkara utama: untuk menyediakan, untuk melindungi, dan untuk memimpin. Kami melakukan ini bukan untuk kepentingan kami sendiri, bukan untuk memberi rangsangan kepada ego kami, tetapi dalam perkhidmatan kepada orang lain; keluarga dan masyarakat dan negara kita. Manusia bukanlah unit yang sama. Hakikat bahawa kita serupa juga bermakna kita tidak sama. Kami bukan bahagian jentera sosial yang boleh ditukar ganti. Kesaksamaan tidak berasaskan ideologi politik tetapi pada realiti perbezaan dan pergantungan bersama antara lelaki dan wanita sebenar. Sebagai lelaki dan wanita, kita direka bentuk untuk saling memerlukan, bukan meniru satu sama lain. Kerana kita telah menyimpang dari reka bentuk dan niat ilahi, itu adalah sebab utama mengapa budaya moden sangat bercanggah tentang kesaksamaan lelaki dan wanita.

Dalam artikel ini, saya akan mengupas beberapa isu yang sering dibangkitkan dan menangani persoalan umum: Adakah Islam mendiskriminasi wanita atau lelaki dalam ajarannya? [*]

Apakah kesamarataan?

Untuk memahami isu ini, pertama sekali kita perlu menentukan apa yang dimaksudkan dengan persamaan? Adakah kita bercakap tentang kesaksamaan mutlak apabila ia berkaitan dengan hubungan jantina? Jika kita bercakap tentang kesaksamaan mutlak, mesti jelas bahawa ramai (mungkin, semua) ateis, sekular, dan feminis tidak mencadangkan persamaan mutlak jantina. Hampir semua orang mengakui bahawa kedua-dua jantina perlu dilayan secara berbeza dalam sekurang-kurangnya beberapa aktiviti kehidupan. Ambil sukan sebagai contoh. Jika kesaksamaan mutlak adalah matlamat dalam sukan, kita akan mengadakan kejohanan dengan lelaki dan wanita bermain bersama atau menentang satu sama lain. Tetapi ini tidak berlaku sama sekali, kerana ujian pengesahan jantina berlaku untuk memastikan tiada ketidaksamaan dengan mempunyai seorang lelaki yang berpura-pura menjadi wanita bermain dalam sukan tertentu. Di sini, "kesamaan" akan ditakrifkan sebagai wanita yang bermain menentang wanita untuk bidang yang sama rata. Sekiranya kesaksamaan adalah mutlak, ujian sedemikian tidak akan wujud. Kewujudan mereka menunjukkan bahawa kita semua bersetuju bahawa alam telah memberikan kecenderungan, kebolehan, kekuatan dan keperibadian yang berbeza, kepada lelaki dan wanita.

Sekarang, mari kita ambil contoh yang lebih khusus yang juga berkaitan dengan sukan: Kekuatan fizikal. Dalam hal ini, adalah salah untuk mengatakan bahawa semua lelaki lebih kuat daripada wanita, tetapi adalah betul untuk mengatakan bahawa lelaki secara umum lebih kuat daripada wanita, memandangkan istilah "kekuatan" di sini digunakan untuk merujuk kepada fisiologi, kekuatan otot dan bukan kepada jenis kekuatan lain seperti menangani trauma, terselamat daripada penyakit, dan lain-lain di mana wanita sebenarnya lebih kuat. Oleh itu, jika lelaki menyertai pertandingan sukan menentang wanita, mereka akan mendapat kelebihan yang tidak adil. Isunya bukanlah satu kesaksamaan jantina dalam erti kata yang mutlak. Sebaliknya, ia adalah isu kesaksamaan jantina dalam erti kata terbaik.

Maksudnya ialah mesti diakui bahawa setiap jantina mempunyai kekuatan dan kelemahan yang mungkin bertindih atau tidak. Dalam aspek tertentu, satu jantina mempunyai kelebihan berbanding yang lain, manakala dalam aspek lain, jantina yang lain mempunyai kelebihan. Seperti yang dikatakan oleh seorang pakar psikiatri, Dr. Neel Burton, "kebaikan dan keburukan biologi adalah lebih kurang sama rata antara jantina".[i] Walaupun terdapat perbezaan ini, Tuhan menyatakan dalam Al-Quran:

وَ مَنۡ یَّعۡمَلۡ مِنَ الصّٰلِحٰتِ مِنۡ ذَکَرٍ اَوۡ اُنۡثٰی وَ ہُوَ مُؤۡمِنٌ فَاُولٰٓئِکَ یَدۡخُلُوۡنَ الۡجَنَّۃَ وَ لَا یُظۡلَمُوۡنَ نَقِیۡرًا

Dan barangsiapa yang mengerjakan amal saleh, baik laki-laki maupun perempuan, sedang ia beriman, maka mereka itu akan masuk surga dan tidak dianiaya sedikit pun walaupun sebesar alur biji kurma [4:125]

Dalam erti kata lain, sejauh mana kerohanian dan hubungan seseorang dengan Tuhan, sememangnya terdapat persamaan mutlak antara jantina.

Memahami Peranan Jantina

Apa yang dilihat ramai sebagai ketidaksamaan antara jantina dalam Islam sebenarnya adalah persamaan dalam bentuk terbaik. Kerana hakikat bahawa wanita dilahirkan dengan keupayaan untuk melahirkan anak, dan secara semula jadi lebih bersedia untuk menjaga keperluan bayi yang baru lahir, Islam telah memberikan mereka peranan yang lebih penting dari segi pendidikan anak-anak. Ini tidak bermakna lelaki tidak mempunyai sebarang peranan dalam hal ini. Ia hanya bermakna bahawa bapa mempunyai peranan sokongan manakala ibu mempunyai peranan dan tanggungjawab utama dalam menjaga anak-anak kecil

Sebaliknya, Islam meletakkan peranan menyara keluarga dari segi kewangan kepada suami/bapa, dan suami memikul tanggungjawab berat untuk memastikan keluarga terjaga dengan baik. Hal ini diterangkan dalam ayat Al-Quran berikut:

dan

Menjelaskan ayat ini, Hazrat Mirza Tahir Ahmad (rh) menulis,

“Dan mereka (wanita) mempunyai hak yang sama dan sama dengan hak (lelaki) atas mereka dalam keadilan y; (iaitu, bagi wanita, terdapat hak yang sama seperti lelaki, kerana lelaki mempunyai hak ke atas wanita. Oleh itu, terdapat kesamaan total dan tidak ada perbezaan apa pun antara hak asasi manusia wanita dan lelaki.) Tetapi lelaki mempunyai tahap kelebihan terhadap mereka. Dan Allah Maha Perkasa lagi Maha Bijaksana” [2:229].[ii] Apakah kelebihan itu? Itu adalah dari segi tanggungjawab mereka sebagai pencari nafkah, sebagaimana Al-Quran berkata, “Kaum lelaki adalah pemimpin bagi wanita kerana Allah telah melebihkan sebahagian mereka atas sebahagian yang lain, dan kerana mereka (lelaki) menafkahkan sebahagian daripada harta mereka” [4:35]. Ajaran ini tidak memberikan sebarang keistimewaan atau hak istimewa kepada lelaki kerana tanggungjawab mereka lebih besar. Jika ada, ajaran ini nampaknya lebih keras untuk lelaki, dan menjadikan kehidupan lebih mudah dan lebih selesa untuk wanita.

Siapa layan siapa?

Berkaitan dengan isu yang dibincangkan dalam artikel ini adalah petikan Hazrat Masihi Mau’ud, Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (as), yang tersebar di Internet di mana beliau (as) memetik bantahan seorang individu yang mendakwa bahawa menurut ajaran Islam, lelaki dan wanita tidak dilayan sama rata. Hazrat Masihi Mau’ud (as) menjawab dengan menulis:

“Jawapannya ialah lelaki dan perempuan tidak sama. Pengalaman sejagat telah menunjukkan bahawa lelaki lebih unggul daripada wanita dalam kuasa fizikal dan mental”.[iii]

Petikan di luar konteks ini, antara lain, biasanya dipamerkan di laman web media sosial untuk menegaskan bahawa Jamaat Ahmadiyah Muslim tidak melihat lelaki dan wanita sebagai sama taraf dan mendiskriminasi wanita dengan keras.

Apabila petikan asal dilihat dalam konteks yang betul, dan dalam bahasa asal, ia jelas menunjukkan bahawa Hazrat Masihi Mau’ud (as) bercakap tentang perbezaan antara jantina yang telah dibincangkan di atas, dan yang telah diakui oleh doktor, pakar psikiatri, dan ahli biologi sama, dan tidak ada sedikit pun diskriminasi atau ketidaksamaan jantina yang dinyatakan dalam mana-mana tulisan Hazrat Masihi Mau’ud (as).

Dalam baris-baris yang mengikuti petikan di atas, Masihi Mau’ud (as) berhujah bahawa “suami bertanggungjawab menyediakan segala keperluan dan kemudahan untuk isterinya”, dan membentangkan bahagian berikut dari ayat Al-Qur’an:

(2:234) وَ عَلَی الۡمَوۡلُوۡدِ لَہٗ رزۡقُہُنَّ وَ کسۡوتُہُنَّ بِالۡمَعۡرُوۡفِ

Maksudnya, adalah menjadi tanggungjawab suami untuk menyediakan semua keperluan isterinya dari segi pakaian, makanan, kebajikan, dan lain-lain. Kemudian, Masihi Mau’ud (as) berpendapat bahawa sementara lelaki itu telah dianugerahkan kebolehan tertentu yang meletakkan ini. tanggungjawab ke atasnya, dia juga diajar untuk melayan isterinya dengan sebaik-baiknya. Dia menulis:

Al-Quran memerintahkan bahawa jika seorang lelaki memberi isterinya segunung emas sebagai tanda kasih sayang dan kebaikannya, dia tidak sepatutnya mengambilnya kembali sekiranya berlaku perceraian. Ini menunjukkan penghormatan dan kedudukan yang diberikan Islam kepada seorang wanita; sebenarnya, lelaki dalam aspek tertentu seperti hambanya. Mereka telah diperintahkan dalam Al-Quran:

(4:20)وَ عاشروۡہن بالۡمعۡروۡف

iaitu, bergaul dengan isteri-isteri anda dengan cara yang setiap orang yang munasabah dapat melihat betapa baik dan lembutnya anda terhadap isteri anda.[iv]

Memandangkan petikan ini yang hanya beberapa baris di bawah petikan di atas, dengan mudah dapat disimpulkan bahawa Masihi Mau’ud (as) pada dasarnya berhujah bahawa perbezaan biologi antara lelaki dan wanita memberi mereka kelebihan dan kekurangan tertentu berbanding jantina yang lain, tidak seperti yang telah diakui oleh ahli biologi dan psikologi. Walau bagaimanapun, pada penghujung hari, kelebihan dan kekurangan itu sama rata dan masing-masing dilayan sama rata, dalam erti kata yang terbaik.

Adalah menarik untuk diperhatikan bahawa Masihi Mau’ud (as) telah menunjukkan bahawa tanggungjawab yang dibebankan oleh Islam ke atas suami adalah sangat berat sehingga menjadikan dia seperti hamba kepada isterinya. Apakah penghormatan yang lebih besar yang boleh diberikan oleh Islam kepada wanita? Agama atau falsafah manakah yang meletakkan wanita itu di atas landasan yang tinggi? Perkataan asli dari Masihi Mau’ud (as) adalah:

اس سے ظاہر ہے کہ اسلام میں عورتوں کی کس قدر عزت کی گئی ہے ایک طور سے تو مردوں کو کو

Dengan kata lain, ajaran Islam ini menunjukkan betapa besarnya penghormatan dan martabat yang diberikan kepada wanita dalam Islam. Dalam satu cara, lelaki diajar untuk menjadi seperti hamba wanita. Jika ada, ajaran ini boleh dikatakan telah meletakkan lelaki pada kedudukan yang merugikan, jauh sekali daripada menunjukkan bahawa wanita dianiaya di sini. Pada dasarnya, Islam menghormati kapasiti dan kebolehan lelaki dan wanita yang berbeza, dan memberikan mereka peranan yang paling sesuai untuk mereka.

Peranan lelaki kemudiannya adalah sebagai pencari nafkah dan pembekal keluarga, manakala peranan wanita adalah untuk memastikan unit keluarga diperkukuh dan anak-anak dibesarkan dalam persekitaran yang terbaik. Ini adalah peranan utama lelaki dan wanita, yang sudah tentu tidak bermakna bahawa peranan mereka yang lain harus diketepikan sepenuhnya. Memandangkan peranan utama mereka sedang dipenuhi, wanita boleh bekerja dalam profesion pilihan mereka jika mereka ingin memperoleh pendapatan peribadi. Begitu juga, lelaki harus bermain mereka mengambil bahagian dalam mendidik anak-anak dengan sewajarnya dan memberikan rawatan terbaik kepada keluarga mereka, sebagaimana sabda Rasulullah SAW:

"Sebaik-baik kamu adalah orang yang paling baik perlakuan terhadap keluarganya"

Nota hujung:

[*] Bekas Muslim bercakap tentang isu ini dalam banyak siaran dalam talian, video YouTube dan podcast. Malah, ini adalah antara perkara utama yang menjadi perbalahan di mana mereka mendakwa ketidaksamaan jantina dalam Islam.

[i] https://www.psychologytoday.com/us/blog/hide-and-seek/201207/the-battle-the-sexes

[ii] Tanggapan Islam terhadap Isu Kontemporari, muka surat 93-94.

[iii] Essence of Islam, jilid 3, halaman 314.

[iv] Ibid, muka surat 315-316